Status: Nieuw
Type standaard: Opmaak van een braillepagina en indeling in banden
RFC-ID: RFC-001220
Uitleg van het verzoek:
In Vlaanderen wordt bij het omzetten van leisure books geen woordafbreking toegepast op het einde van een regel. De gebruikte software heeft wel een afbreekalgoritme aan boord, maar dit werk verre van foutloos. Vaak staat een afbreekstreepje op de verkeerde plaats, bijv. “eige-naardig” i.p.v. “eigen-aardig”. Daarom werd besloten het afbreekalgoritme niet te gebruiken. Dit resulteert dan wel in korte regels op de braillepagina’s. Heel soms gebeurt het dat een lang woord, dat niet op de brailleregel past, automatisch op het einde van de regel wordt afgebroken. Doorgaans onjuist.
Voorbeelden van wat er misgaat (ingesteld op max 30 tekens per regel):
meervoudigepersoonlijkheidsst-
oornis
elektriciteitsproductiemaatsc-
happij
chloorfluorkoolwaterstofverbi-
nding
Dit leidt tot ontevredenheid bij de gebruikers. Hoe is de situatie in Nederland?
Vanwege de betrokkenheid van de Taalunie lijkt me dit een niet te verwaarlozen aandachtspunt.
Welk alternatief stelt u voor?
Er werd geen alternatief opgegeven.
Mijn persoonlijke ervaring als braille proeflezer in Nederland is dat het varieert met wel / niet afbreken en het aantal afbreekfouten. Het lijkt afhankelijk te zijn van de producent (CBB, Dedicon / Passend Lezen) en het jaartal van het boek. Wijziging in de software?
Het CBB breekt meer af in het braille tijdschrift dat ik lees. Het CBB heeft de neiging om pagina’s zo “vol” mogelijk te schrijven.
Ik heb het idee dat Dedicon / PL meestal woordafbreken vermijd, d.w.z. zo veel mogelijk hele woorden aan het eind van een regel. Tenzij het “einde regel woord” lang is, dan wordt het afgebroken.
Het foutief afbreken komt soms voor bij lange woorden met “onderstreep tekens” erin (voorbeeld: “de rock_’n_roll_handelaar keek”. Bij buitenlandse woorden, bijvoorbeeld “governm-ent”. Of bij (lange) wiskundige onderdelen in de Lineaire Notatie “Intg{a..b}f(x)dx = [F(x)]{a..b}”.
Bij Dedicon wordt voor boeken uit deze categorie wel woordafbreking toegepast bij regeleindes, zoals Peter ook bevestigt. De problemen die Peter noemt zijn ook bekend bij ons en er wordt aan gewerkt om dit te verbeteren. De woordafbreking is momenteel niet zodanig slecht dat we de functionaliteit helemaal achterwege laten, maar er is zeker ruimte voor verbetering. Vooral bij woorden uit vreemde talen en bij formules verwacht ik binnenkort betere resultaten. De voorbeeldwoorden die Jean-Paul noemde, worden bij Dedicon als volgt afgebroken (maximaal 28 tekens per regel):
meervoudigepersoonlijk-
heidsstoornis
elektriciteitsproductie-
maatschappij
chloorfluorkoolwaterstofver-
binding
Voorstel.
Als de Vlaamse buren het nuttig vinden mogen ze best een braille boek naar mij opsturen. Dan maak ik een lijst met de verschillen tussen de producenten. Wie weet kunnen we veel van elkaar leren.
Beste Peter,
Dat kan wellicht geregeld worden met de Luisterpuntbibliotheek en Dedicon / Passend Lezen. Ik informeer bij de Luisterpuntbibliotheek naar de mogelijkheden om je een brailleboek van een Vlaamse producent te bezorgen.
Beste Jean-Paul,
Klinkt goed. Ik ben lid van Passend Lezen in Nederland. Mocht het problemen geven, zou het een optie kunnen zijn om het boek met de gratis braillepost op te sturen, dan stuur ik het retour met onze gratis braillepost? Ik heb geen idee hoe het zit met het Belgische copyright en uitleenvoorwaarden van jullie “Luisterpunt”. Ik hoor het graag.
Beste Peter,
Ik heb de vraag aan de mensen van Luisterpunt gesteld. Het is nu even afwachten. Normaal krijgen de lezers het gewenste brailleboek gratis in de bus en hoeven ze het niet terug te sturen.
Hoi Paul,
Kreeg e-mails van Lieven en Marcel van het Luisterpunt. Ze sturen een “voorbeeldboek” op van de verschillende producenten in Vlaanderen (er zijn meer producenten dan ik in eerste instantie wist).
Update:
Ik heb nu voorbeeldbanden binnen van:
– Bibliotheekservice Passend Lezen
– Luisterpunt
– Christelijke Blinden Bibliotheek
– Dedicon en Dedicon Educatief
– Transkript en PHK (voorloper van Transkript)
– Blindenzorg Licht en Liefde
Er is een concept verslag. Een aantal zaken zijn mij niet duidelijk, daarover heb ik vragen gesteld. Verwacht over een week of twee het verslag intern te kunnen plaatsen.
Ik denk dat de bibliotheken en producenten trots mogen zijn op hun braille materiaal. Technisch voelt het goed aan, de braille is prima te lezen. Ik vond wel een paar opvallende verschillen tussen de indeling en opmaak van de braillebanden.
Update:
Het concept verslag is af en staat “intern” op deze website. Betreft “generieke” bibliotheekboeken. Het is aan de commissie om te bepalen of ze er wat mee kunnen of willen, in welke vorm het al dan niet gepubliceerd kan worden. Ik heb geen idee of er al een commissie actief is. Ook weet ik niet of er behoefte is aan uitbreiding naar bijvoorbeeld studieboeken.