Brailletekens kunnen worden weergegeven door de puntjes te benoemen. Bijvoorbeeld (13) voor k. Maar in woorden en zinnen is het prettiger en duidelijker om braille direct weer te geven.

Unicode-braille wordt op het beeldscherm en op de brailleleesregel hetzelfde weergegeven. (Hierbij maakt het niet uit, welke brailletabel in het schermuitleesprogramma is ingesteld).

Het is nogal bewerkelijk om in de tabel het gewenste teken op te zoeken. Daarom volgen hieronder alle unicode-brailletekens, gerangschikt volgens de systematiek van Louis Braille. U kunt ze kopiëren t.b.v. uw voorbeelden in braille.

(rij 1) ⠁⠀⠃⠀⠉⠀⠙⠀⠑⠀⠋⠀⠛⠀⠓⠀⠊⠀⠚ – a t/m j
((1), (12), (14), (145), (15), (124), (1245), (125), (24), (245))

(rij 2) ⠅⠀⠇⠀⠍⠀⠝⠀⠕⠀⠏⠀⠟⠀⠗⠀⠎⠀⠞ (punt 3 toegevoegd; k t/m t)

(rij 3) ⠥⠀⠧⠀⠭⠀⠽⠀⠵⠀⠯⠀⠿⠀⠷⠀⠮⠀⠾ (punt 3 en 6 toegevoegd; u-v-x-ij-z) (De w ontbrak t.t.v. Louis Braille)

(rij 4) ⠡⠀⠣⠀⠩⠀⠹⠀⠱⠀⠫⠀⠻⠀⠳⠀⠪⠀⠺ (rij 1 met punt 6 toegevoegd)

(rij 5) ⠂ ⠆ ⠒ ⠲ ⠢ ⠖ ⠶ ⠦ ⠔ ⠴ (rij 1 ‘gezakt’)

(rij 6) ⠌⠀⠬⠀⠼⠀⠜⠀⠄⠀⠤ ((34), (346), (3456), (345), (3), (36))

(rij 7) ⠈⠀⠘⠀⠸⠀⠐⠀⠨⠀⠰⠀⠠ ((4), (45), (456), (5), (46) (46), (6))

Het 64e teken, een braillespatie, kan men in tekstmodus op webpagina’s typen als &#X2800; dan verschijnt een spatie die dezelfde breedte heeft als een braillekarakter. Helaas was dit de werkgroep nog niet bekend bij het omzetten van de braillestandaard; de meeste spaties daar zijn op dit moment nog ‘gewone’ spaties; tussen de brailletekst zijn ze te smal. (Het leest niet prettig, maar door met de cursor door de tekst te lopen, is de spatie wel goed te vinden. Blinde lezers zijn hierin het voordeel: dit euvel doet zich niet voor op een brailleleesregel). U kunt zo’n braillespatie dus kopiëren door de spaties tussen de brailletekens te kopiëren.

Helaas is de weergave van unicode-braille op het beeldscherm op deze website niet optimaal; het is nogal klein. We zoeken nog naar oplossingen!

Alternatieve lettertypes

Om brailletekens toe te voegen aan digitale (of geprinte) tekstdocumenten, kan ook een braillelettertype gebruikt worden in plaats van Unicode-braille. SimBraille wordt bijvoorbeeld veel gebruikt. Dat lijkt gemakkelijker; je kunt ze gewoon typen met het quertytoetsenbord. Maar: je moet wel braille kennen en je moet weten welke tekens welke braille-output geven.

Bijvoorbeeld: om een punt in braille te krijgen (256), moet je een 4 typen op het toetsenbord. Om ‘4’ in braille te typen, moet je #d typen. Een blinde lezer leest overigens op de leesregel, wat is ingevoerd.

Wat je precies in moet typen om de juiste output te krijgen, hangt af van de brailletabel waar een font op gebaseerd is: een lijst waarin aan een zwartschriftteken een brailleteken is gekoppeld. Er zijn per taal(gebied) verschillende tabellen. Helaas is er geen Nederlandse tabel. Wanneer een bepaald teken niet is gedefinieerd in die tabel, kunnen bepaalde braillekarakters zelfs helemaal niet worden weergegeven.

Dus, kortom: dit lijkt een gemakkelijke en snelle oplossing, maar er zitten (heel) wat addertjes onder het gras. Zeker als u geen braille kent, is het niet aan te raden een font te gebruiken.

_ph_: concepttekst volgt

AutoHotKey NL 6 punt braille (experimenteel)

Een AHK script bied een snellere methode voor het invoeren van braille tekst in een Windows programma, bijvoorbeeld ms-word. Je schrijft normale letters en cijfers op het toetsenbord van de pc, er verschijnt brailletekst in beeld.

AHK is een gratis Engelstalig Windows programma, informatie is te vinden op de website https://www.autohotkey.com/

Na installatie verschijnt een icoon rechtsonder in de Windows taakbalk (in het vak met de datum en tijd).

Het bijbehorende (experimentele) script is hier te downloaden. Dit script kan met een eenvoudige tekstverwerker, bijvoorbeeld “kladblok” in Windows, gelezen en aangepast worden. Bovenin dit script staan opmerkingen van de maker.

Werkwijze:

Start het AutoHotKey programma.
Dubbelklik op het script “6NLbraille.ahk”.
Met de “capslock” toets kan men wisselen tussen reguliere tekst (capslock uit) en brailletekst (capslock aan).
In ms-word, schrijf zoals je normaal tekst zou ingeven.
Het braille teken zou nu zichtbaar moeten zijn in ms-word.

Beperkingen

Dit script heeft beperkingen (het is experimenteel):

Werkt alleen bij unicode lettertypes, bijvoorbeeld “arial unicode ms”. Een niet-unicode lettertype geeft vreemde tekens, bijvoorbeeld vierkantjes of “onzin”.
Elk cijfer wordt van een voorteken (3456) voorzien, ook bij het ingeven van meerdere cijfers achter elkaar.
Elke hoofdletter wordt van een voorteken (46) voorzien, ook bij het ingeven van meerdere hoofdletters achter elkaar.
De meeste leestekens, maar niet alle, zijn opgenomen.
Een “braille spatie” in ms-word is een “harde spatie”, en breekt niet af aan het eind van een zin. Voor een “normale spatie” moet het script bewerkt worden in bijvoorbeeld “kladblok”, haal de opdracht weg waarmee de spatie wordt gegenereerd (staat onder leestekens).

8 punt braille invoeren

Deze tekst is voornamelijk voor zienden, om hen te helpen digitaal brailleschrift te produceren.

Nummering 8 punt braille in één braillecel

De braillepunten van een 8 punt braille cel zijn compatibel met die van een 6 punt braillecel. Er is geen verschil tussen de braillepunten 1 tot en met 6, deze zijn op dezelfde positie op dezelfde wijze genummerd.

De uitbreiding betreft de onderste 2 braillepunten. Links onder staat braillepunt 7 en rechtsonder braillepunt 8.

Er is geen verschil tussen één braillepunt van een 6 en 8 punt braillecel, ze zijn even hoog, even dik, even bolvormig en hebben dezelfde afstand tot andere braillepunten in 1 braillecel. De braillecel is alleen hoger, omdat er 2 extra puntjes bij komen. Ook de afstand tussen verschillende brailletekens op dezelfde regel en de afstand tussen regels zijn gelijk.

Schematische nummering braillecel:

1 – 4
2 – 5
3 – 6
7 – 8

Gebruik van 8 punt braille

Acht punt braille wordt voornamelijk voor digitale communicatie gebruikt: in e-mails, op webpagina’s en in een tekstverwerker. De blinde kan deze tekst met zijn braille leesregel “voelend” lezen. Zelfs 6 punt braille is hiermee te maken, door de onderste 2 braillepunten (braillepunten 7 en 8) niet te gebruiken.

Acht punt braille wordt weinig op fysieke materialen, bijvoorbeeld papier, gebruikt. Er zijn weinig printers en schrijfmachines die 8 punt brailleschrift maken, deze zijn duur. Voor 6 punt braille zijn voldoende goedkope plastic reglettes (prikbord) te koop. Er is een prototype voor een 8 punt braille reglette die met een 3D printer gemaakt kan worden (link naar Engelstalige website). Deze heeft een slecht functionerende scharnier, de 3D tekening zou moeten worden aangepast.

Unicode

Een eenduidige weergave van braillekarakters op zowel het beeldscherm, in documenten als op een braille leesregel kan men bereiken met unicode karakters. Er is geen eenvoudige manier om unicode braillekarakters in bijvoorbeeld een ms-word document in te geven. Het kan wel via een omweg: via handmatige invoer of via een script.

Niet elk besturingssysteem, softwarepakket of lettertype kan met unicode overweg. In sommige lettertypes staat in de naam zelf dat unicode gebruikt kan worden, bijvoorbeeld “Arial Unicode MS”. Bij een niet compatibel systeem kunnen “rare” tekens verschijnen, bijvoorbeeld een vierkantje of een vreemde letter.

Unicode brailletekens worden vaak niet (correct) uitgesproken door schermlezers. Het is vooral een schriftelijk medium.

Handmatige invoer van braille

In ms-word kan elk 8 punt brailleteken worden geconstrueerd met een code tijdens het ingeven van tekst. Dit is tijdrovend. Het unicode brailleteken zelf heeft geen specifieke betekenis. Het is een reeks braillepunten waaraan een betekenis kan worden toegekend (bijvoorbeeld een letter, cijfer, leesteken, muzieknoot of wiskundig symbool).

De tabel met codes kan hier gedownload worden. Het is een tekstbestand, te openen met elke (eenvoudige) tekstverwerker, bijvoorbeeld “kladblok” in Windows.

De tabel bestaat uit vier kolommen. Van links naar rechts:

In de eerste kolom staat het brailleteken zelf (de braillepunten).
Kolom 2 geeft de nummers van de braillepunten weer. Dit is handig voor het zoeken van een bepaald brailleteken, bijvoorbeeld het brailleteken met de braillepunten 123.
In de derde kolom wordt een 5 cijfer decimaal getal weergegeven wat we gebruiken bij de ALT-NUMMER methode.
De laatste kolom bevat een hexadecimaal letter/cijfer code van 4 tekens voor de NUMMER-ALT+X methode.

Start ms-word in Windows en begin aan een nieuw document.

Alt-GETAL methode.

Controleer of [num lock] aan staat, d.w.z. dat er cijfers verschijnen op het numerieke toetsenblok.
Zoek het brailleteken dat moet worden ingegeven in kolom 1 of kolom 2.
Zoek het bijbehorende decimale getal in kolom 3.
In ms word: druk de [alt] toets in en houd deze ingedrukt. Op het numerieke toetsenbord toets het 5 cijferig getal in dat je vond bij punt 2. Laat nu de [alt] toets los.
Als het goed is staat er nu het gewenste brailleteken op het scherm.

Voorbeeld

Ingeven brailleteken met de braillepunten 123. Zoek in de tabel de regel met de tekst “123” in kolom 2. Vindt deze regel: ” ⠇ 123 10247 2807″. Het getal “10247” staat in kolom 3. In ms-word ingeven: [alt]10247 (d.w.z. [alt]toets indrukken en ingedrukt houden, op het numerieke toetsenblok ingeven 10247 en alle toetsen loslaten).

CODE-Alt_X methode

Zoek het brailleteken dat moet worden ingegeven in kolom 1 of kolom 2.
Zoek het bijbehorende hexadecimale letter/cijfer combinatie in kolom 4.
In ms-word: toets de letter/cijfer combinatie in. Meteen er achteraan de [alt] toets indrukken en ingedrukt houden, vervolgens tik je de letter “x” in, laat dan alle toetsen los.
De letter/cijfer combinatie is nu vervangen door het gewenste brailleteken.

Voorbeeld

Ingeven brailleteken met de braillepunten 123. Zoek in de tabel de regel met de tekst “123” in kolom 2. Vindt deze regel: ” ⠇ 123 10247 2807″. Het code “2807” staat in kolom 4. In ms-word ingeven: 2807[alt]x. Let op: de cijfers 2807 meteen opvolgen door: de alt toets indrukken en ingedrukt houden, de letter “x” aanslaan en alle toetsen loslaten.

AutoHotKey script (experimenteel)

Een AHK script bied een snellere methode voor het invoeren van braille tekst in een Windows programma, bijvoorbeeld ms-word. Er hoeft alleen de gewenste braillepuntjes ingegeven te worden via het numerieke toetsenblok, zonder te weten welke code er bij hoort.

AHK is een gratis Engelstalig Windows programma, informatie is te vinden op de website https://www.autohotkey.com/

Na installatie verschijnt een icoon rechtsonder in de Windows taakbalk (in het vak met de datum en tijd).

Het script kan ook worden gebruikt voor het digitaliseren van papieren brailleboeken. Met de linkerhand het papieren boek lezen, met de rechterhand de braillepunten typen op het numerieke toetsenblok van de pc. Daarna eventueel controleren met de linkerhand op de braille leesregel.

Werkwijze:

Start het AutoHotKey programma.
Dubbelklik op het script “BrailleOpNummer.ahk”.
In ms-word, type de cijfers van de gewenste braillepunten, sluit af met de plus toets [+] Een braille spatie kan worden gemaakt met het cijfer 0 gevolgd door de plustoets. Voor een reguliere spatie kan de spatiebalk toets worden gebruikt.
Het braille teken zou nu zichtbaar moeten zijn in ms-word.

Voorbeeld

Voor het maken van een brailleteken met de braillepunten 123 voer je in “123+” (zonder de aanhalingstekens. Let er op dat de cijfers van laag naar hoog moeten worden ingetoetst, aan een stuk.

Braille fonts

Een braille font lijkt op een regulier lettertype, dat in Windows geïnstalleerd kan worden. Vervolgens kan er brailletekst getypt en bewerkt worden in bijvoorbeeld ms-word.

De meeste braille fonts op internet zijn gebaseerd op de Amerikaans braille, minder geschikt voor het Nederlandse taalgebied. Je kan een ander brailleteken krijgen dan de toets die je hebt aangeslagen.

Bartimeus heeft een 8 punt Nederlandse braille font ontwikkeld, wat hier te downloaden is: // (werkt nog niet)

Braille fonts hebben de beperking dat brailletekens anders kunnen worden weergegeven op een braille leesregel dan op een beeldscherm of een document. Bij een hoofdletter verschijnt er bijvoorbeeld op een braille leesregel een extra braillepunt 7, welke niet zichtbaar is op het beeldscherm of in een document. Braillefonts zijn handig voor schriftelijke communicatie tussen zienden, maar kunnen problemen opleveren voor blinden.

Braillefonts worden niet, of foutief, uitgesproken door de meeste schermlezers. Dit kan verwarring geven.