Auteur: Peter Hendriks
Datum:  30 oktober 2018
Opmerking: dit is een concept document, niet verspreiden, niet citeren.
E-mail: 640826 (at) gmail.com

Bronnen:
* Kim Bols.
* Charlotte, Kirsti en Frank (VHLE).

Voor historische referentie. Deze braille notatie wordt al tientallen jaren
niet meer onderwezen in Nederland. _ph_: Status België? 

NOG TE DOEN

* Onbekende afkortingen gemarkeerd met code _ph_:.
* Aan Bartimeus gevraagd of ze een apart braillekortschrift gebruiken.
* Navragen bij de Belgische VZW’s.
* Tekst “netjes” maken voor TXT formaat.

INLEIDING

Vroeger was het handmatig schrijven van braille met behulp van een “braille
lei” (reglette) of brailleschrijfmachine een arbeidsintensief werk.
Brailleschrift neemt bovendien veel ruimte in beslag. Om het brailleschrift zo
compact mogelijk te schrijven werd een kortschrift gebruikt. Woorden en
lettercombinaties worden hierbij vervangen door één of enkele letters of
leestekens. Met de introductie van het "gedrukte brailleboek op aanvraag" is
het kortschrift verdwenen. Het kortschrift wordt al tientallen jaren niet meer
onderwezen. Dit document is een historische verwijzing.

UITLEG

Er waren vier "graden" in gebruik, hoe hoger de "graad", hoe meer woorden of
lettercombinaties werden afgekort. Een hogere "graad" is een uitbreiding van
het kortschrift van één "graad" lager. Graad 3 bevat dus ook alle
kortschrift regels van graden 0, 1 en 2.

Opbouw per regel:
* het woord of de lettercombinatie die vervangen gaat worden.
* tussen ronde haakjes staan de braille punten van het kortschrift.
* als laatste wordt de letter(s) of het leesteken genoemd van het kortschrift.

VOORBEELDEN

Graad 1
Het woord "ijsje" wordt afgekort tot "ysje" ("ij" wordt "y")

Graad 2
* Het hele woord "hadden" wordt afgekort tot de letters "dd".
* Het woord "geen" wordt afgekort tot "gên" ("g", e-accent circonflexe, "n").
* De letters “ee” worden afgekort tot “ê”.

GRAAD NUL (NKG0)

Brailleschrift zonder kortschrift, alles "normaal" brailleren.

GRAAD 1 (NKG1)

Vervangen lettercombinaties:
-sch, (156), u-accent circonflexe
-ch, (1456), o-accent circonflexe
-oe, (246), o-trema
-ij, (13456), y

GRAAD TWEE (NKG2)

Vervangen van een heel woord:
hebben, (12)(12), bb
hadden, (145)(145), dd
kunnen, (1345)(1345), nn
zullen, (123)(123), ll

Vervangen lettercombinaties:
-ee, (126), e-accent circonflexe
-ie, (146), i-accent circonflexe

GRAAD DRIE (NKG3) ALGEMEEN GEBRUIK

Vervangen van een heel woord:
al, (1), a
bij, (12), b
om, (14), c
men, (15), e
of, (124), f
geen, (1245), g
het, (125), h
je, (245), j
ook, (13), k
als, (123), l
me, (134), m
niet, (1345), n
zo, (135), o
op, (1234), p
te, (12345), q
voor, (1235), r
is, (234), s
met, (2345), t
van, (1236), v
maar, (1346), x
zijn, (13456), y
ze, (1356), z
ge, (12346), c-cedille
der, (123456), e-accent aigu
dan, (12356), a-accent grave
de, (2346), e-accent grave
steeds, (23456), kortschrift_st
daar, (16), a-accent circonflexe
heeft, (126), e-accent circonflexe
die, (146), kortschrift_ie
door, (1456), o-accent circonflexe _ph_: klopt dit?
een, (156), u-accent circonflexe
en, (1246), e-trema
er, (12456), i-trema
ten, (1256), u-trema
toen, (246), o-trema
we, (2456), w
in, (35), gezakte-i
wel, (34), schuine streep
ver, (345), a-trema
onder, (346), paragraafteken
hier, (3456), cijferteken

KORTSCHRIFT GRAAD 3 IN GEBRUIK BIJ KONINKLIJKE VISIO

aan, (3), dubbel_gezakte-a
alle, (1)(15), ae
alles, (1)(15)(234), aes
altijd, (1)(13456), a + kortschrift_ij
alleen (1)(126), a + kortschrift_ee
aller (1)(12456), a + _ph_: wat is hier het “ezelsbruggetje” van?
behalve, (23)(125) gezakte-b + h
bijna, (12)(1345, bn
bijzonder, (12)(1356), bz
daarom, (145)(134), dm
daarop, (145)(124), do
dus, (145)(234), ds
dit, (145)(2345), dt
daarvan, (145)(1236), dv
dikwijls, (145)(2456), dw
deze, (145)(1356), dz
doch, (145)(1456), d + kortschrift_ch
eens, (156)(234), kortschrift_ee + s
evenals, (15)(1), ea
heb, (125)(12), hb
had, (125)(145), hd
heel, (125)(123), hl
helemaal, (125)(123)(134), hlm
hem, (125)(134), hm
hun, (125)(1345), hn
heb, (125)(12), hb
had, (125)(145), hd
heel, (125)(123), hl
helemaal, (125)(123)(134), hlm
hem, (125)(134), hm
hun, (125)(1345), hn
ik, (24), i
inderdaad, (35)(145)(145), gezakte-i + dd
jullie, (245)(123), jl
juist, (245)(23456), j + kortschrift_st
mijn, (134)(1345), mn
meer, (134)(1235), mr
misschien, (134)(156), m + kortschrift_sch
niets, (1345)(234), ns
natuurlijk, (1345)(2345)(123), ntl
noch, (1345)(1456), n + kortschrift_ch
omdat, (135)(145), od
onmiddellijk, (146)(134)(145), kortschrift_ie + md _ph_: klopt dit?
plaats, (1234)(123), pl
plaatsen, (1234)(123)(1345), pln
reeds, (1235)(234), rd
slechts, (234)(123), sl
terug, (2345)(1235), tr
tussen, (2345)(234), ts
tot, (2345)(2345), tt
terwijl, (2345)(2456), tw
toch, (2345)(1456), t + kortschrift_ch
uit, (256), gezakte_d
voorbij, (1236)(12), vb
veel, (1236), v
vooral, (1236)(1235)(123), vrl
waren, (1235)(1345), rn
was, (24), gezakte_i
wat, (235), gezakte-f _ph_: klopt dit?
word, (2456)(145), wd
welk, (2456)(13), wk
wil, (2456)(123), wl
willen, (2456)(123)(123), wll
waarom, (2456)(1235), wr
wanneer, (2456)91345), wn
waarop (2456)(1234), wp
waarvan, (2456)(1236), wv
weer, (2456)(1235), wr
worden, (2456)(3456), w + cijferteken
zal, (1356)(123), zl
zeer, (1356)(1235), zr
zeker, (1356)(13), zk
zelf, (1356)(124), zf
zich, (1356)(1456), z + kortschrift_ch
zichzelf, (1356)(1456)(124), z + kortschrift_ch + f
zijt, (1356)(2345), zt
zoals, (1356)(234), zs
zodat, (1356)(145), zd
zou, (356), gezakte-j

[EINDE DOCUMENT]